Tiger Global, dünyanın en büyük teknoloji odaklı girişim sermayesi fonlarından. Türkiye’ye geçen sene gelen girişim sermayesi yatırımının %90’ını alan Trendyol ve Getir de bu fonun yatırımları arasında. Global piyasaları savaş ve stagflasyon korkusu sarınca Tiger’ın yatırımlarının değeri 2022 başından beri %44 düştü. Osmanlı’da Lale Devri 1718-1730 arasındaydı. Aynı 2010-2022 arasında düşük faizin şirket değerlemelerini şişirdiği dönem gibi 12 sene sürmüştü. Son bir haftadır piyasalar karışık. Acaba “kaplan devri” bitti mi?
188 kişiyle 93 milyar dolarlık varlık yönetiyor
Tiger Global fonunun yönettiği varlıkların toplam değeri 93 milyar dolar. Bu kadar parayı yöneten kişi sayısı 188. Yani Tiger, kişi başına aşağı yukarı 500 milyon dolar yatırım yönetiyor. Bu yatırımlar dünyanın dört bir yanında. Diyeceksiniz milyarlarca dolar bu kadar kolay yatırılır mı? Eğer paranın fiyatı sıfırsa yatırılır. Sıfır faiz, bol para ortamında Tiger gibi, Softbank gibi global fonlar “bu işten para kazanılır mı?” denecek iş modellerinden dünyanın dört bir yanında kocaman şirketler yarattı.
Belki de en iyi örnek hızlı online süpermarket. Tiger, sadece Türkiye’de Getir’e değil; Brezilya’da Favo’ya, Hindistan’da Grofers’e, Finlandiya’da Wolt’a, Vietnam’da Telio’ya yatırım yapmış. Eskiden süpermarkete gidip, raftan kendiniz seçip, evinize kadar taşıdığınız ürünleri cep telefonundan sipariş ediyorsunuz ve ayağınıza geliyor. Bu hizmet hem türlü indirim ve kampanyalarla orta sınıfın ödeyebileceği bir fiyata olacak, hem kuryeler iyi para kazanacak, hem de bu işi yapan şirketler kar edecek. Bu üçünün aynı anda olması mümkün mü? Sınırsız girişim sermayesi finansmanı olan düşük faiz ortamında mümkündü. Şimdi ne olacak göreceğiz.
Netflix, çok iyi dizileri kucağınızdaki bilgisayara bedava denebilecek bir fiyata getiriyordu. Üstelik dizilerin tüm bölümleri birden yükleniyor. Oturun tüm hafta sonu izleyin. Hatta eskiden sinemaya gidip bilet alıp izlediğiniz Oscar adayı filmler de artık Netflix’te bedava. Reklam da yok. Geri kalmayalım diye Apple, Amazon ve Disney de internetten yayın işine girdi. Dünyada iyi dizi senaryosu yazabilecek belli sayıda yazar, iyi dizi çekebilecek belli sayıda yönetmen, oyuncu ve set ekibi var. Film çekimini ölçeklendirmek mümkün olmadığı için, rekabet arttıkça tedarikçi fiyatları yükseldi. Neyse ki faizler sıfır olduğu için Netflix durumu borçlanarak idare etti. Geçen ay borcu 14 milyar dolara gelmişti ki daha önce olmayan bir şey oldu: İlk defa kullanıcı sayısı azaldı. Netflix’in piyasa değeri 2022 başından beri üçte birine indi. Geçen hafta Netflix’e girenleriniz zam uyarısını görmüştür. Üstelik artık eşe dosta bedava şifre de veremeyeceksiniz. Zaten artık iyi dizileri bulmak için birkaç siteye üye olmanız lazım. Hem en iyi dizilerin tüm bölümlerini birden izleyim, hem ne zaman istersem izleyecek bir şey bulayım, hem de az para vereyim devri de bitti.
Kısa vadeli düzeltme mi, bol para dönemi tamamen bitti mi?
Barış ve zevk-i sefa içinde geçen Lale Devri’nde Osmanlı ilk matbaasını kurmuş, ilk çiçek aşısını uygulamış, dünyaya elçilik heyetleri yollamıştı. Bolluk inovasyonun önünü açıyor, denenmeyeceklerin denenmesini sağlıyor. Bu hafta global piyasalarda yaşananların kısa vadeli bir düzeltmeyi mi yoksa bol para döneminin tamamen bittiğini mi gösteriyor, zamanla anlayacağız. İşte o zaman para bolluğuyla önü açılan yeni iş modellerinin hangi kısımları kalıcı, bu da ortaya çıkacak. Bir kere global fonu buldunuz mu akan sınırsız girişim sermayesi yatırımı veya sıfır faizli borçla büyüyen şirketler yavaşladıkça, gerçekten yaptığı işten para kazanabilecek makul erken aşama girişimlerin de önü açılacak.
Son iki yıldır Avrupa Birliği’nde dijital piyasalara yönelik yeni kanunlar tartışılıyor. ABD’de dijital kodamanların pazar gücünü sınırlayacak 5 kanun teklifi Kongre’de bekliyor. Türkiye’deki gündem de farklı değil. Bakarsınız bu kanunlar çıkana kadar, piyasada aşırı güçlenen şirketler nedeniyle oluşan dengesizlikleri yine “piyasalar” düzeltir.
Bu yazı alıntıdır.