Amerikan Merkez Bankası FED, Dijital Merkez Bankası Parası – CBDC’ye ilişkin kamuya yönelik bir danışma dokümanı yayınladı. Dokümanda dijital dolar genel uygulamalara paralel fiziksel fiat paranın bir dijital formu ve merkez bankasının yükümlülüğü olarak tarif ediliyor. Dokümanın uygulanacak politika hakkında herhangi bir peşin hüküm içermediği, yani dijital dolar ihracının yapılıp yapılmaması konusunda henüz net bir kararın olmadığı, yöntem ve tasarım konusunda da alternatiflerin masada olduğu ifade edilmiş.
Çıkarılması durumunda ihtiyaçlara en iyi şekilde cevap verebilmesi için USD CBDC’nin gizliliği sağlayan, birlikte çalışabilirliği olan, kolayca transfer edilebilen ve sahibine yönelik kimlik doğrulamasına imkan veren özelliklerde olması gerektiği belirtilmiş.
Paranın halihazırda var olan formlarından likidite ve kredi riski taşımayan formun yani en güvenli paranın Merkez Bankası Parası olduğu ifade edilmiş.
Son dönemlerde ABD ödeme sistemlerinde meydana gelen gelişmeler anlık ödemeler ve ödeme isteme fonksiyonlarının geliştirilmesi ile sistem efektif çalışır hale gelmiş olsa da pek çok açıdan iyileştirmeye muhtaç olduğu ifade ediliyor. Özellikle bazı kesimlerin dijital bankacılık hizmetlerinden faydalanmaması ve uluslararası para transferlerinin halen uzun zaman alan ve maliyetli işlemler olması eleştiriliyor. Uluslararası para transferlerindeki yüksek maliyetin azaltılmasının ekonomik refaha direkt etki edeceği belirtiliyor.
Dolaşımda olan banknotlar ve madeni paralar gibi CBDC’nin de FED’in yükümlülük hanesinde olacağı buna karşılık diğer ticari banka paraları gibi elektronik ortamda kullanılabileceği fakat herhangi bir sigorta veya değerinin korunması için farklı varlıklara çıpalanması ihtiyacının olmayacağı belirtiliyor.
CBDC herkese kredi ve likidite riskinden bağımsız elektronik para mekanizmalarına erişim imkanı sağlayacak. Son dönemlerde hızla kullanımı artan özel dijital paralar (kripto para ve stablecoin) beraberinde getirdikleri kredi ve likidite riskini bertaraf etmek için çeşitli ve etkinliği çok da iyi olmayan yöntemler kullanıyorlar. Ekonominin büyük oranda bu türden paralara bağımlı hale gelmesi beraberinde farklı riskleri getireceğinden alternatif olabilecek bir dijital fiat paranın kullanıma sunulması önemli.
Ek olarak dijital paranın programlanabilir oluşu da farklı ihtiyaçlara cevap veriyor olacak.
FED, birçok ülkenin CBDC çalışması yaptığı bir dönemde doların uluslararası dominansını korumak için USD CBDC’nin de piyasaya sürülmesi gerektiğini savunuyor. Bu konuda Çin de DCEP projesinde Renminbinin nüfuzunu artırmayı hedeflediğini açıklamıştı. Şaşırtıcı şekilde benzer bir niyet Dijital Ruble projesi için Rusya Merkez Bankası tarafından yayınlanan dokümanlarda göremiyoruz.
Potansiyel riskler arasında özel bankaların en yaygın ve ucuz fon kaynağı olan mevduatlarda dijital paranın kullanıma sokulması ile bir azalma olabileceği ve bunun finansal sistemi etkileyebileceği vurgulanıyor. Merkez bankası parasının riski en düşük para olması nedeniyle kriz anlarında ticari banka parasından merkez bankası parasına büyük miktarlı geçişler olması durumunda yine finansal sistemin etkilenebileceği buna bir önlem olarak sahip olunabilecek CBDC miktarında sınırlama getirilebileceği belirtiliyor.
Merkez bankası elindeki piyasa düzenleyici para politikası araçlarının etkinliğine olan etkisi ve siber riskler de dikkat çekilen diğer risk unsurları arasında.
Yayınlanan dokümana 22 Mayıs 2022 tarihine kadar yorumlar bekleniyor.
Sorular arasına yer alan aşağıdaki “CBDC yasal para olarak mı ihraç edilmeli” sorusunu dikkat çekici buldum. FED’in, çıkarmayı planladığı CBDC’yi piyasadaki özel dijital paralar ile aynı koşullarda ve rekabet edecek şekilde ihraç etme planı da olabilir mi ?
Bu yazı alıntıdır.