Cumhuriyet’in 50. yıldönümü olan 1973 yılında Dr. Nejat Eczacıbaşı tarafından kurulan İKSV, 46 senedir yalnızca Türkiye’nin değil, dünyanın önde gelen kültür ve sanat çalışmalarını meraklılarıyla buluşturuyor. Her sene yedi ayrı etkinlik serisi (İstanbul Müzik, Film, Tiyatro ve Caz festivalleri, İstanbul Bienali, İstanbul Tasarım Bienali, Leyla Gencer Şan Yarışması ve Filmekimi) düzenlemenin yanı sıra yıl boyunca çok sayıda konserin, konuşmanın ve projenin gerçekleştirilmesine önayak oluyor. Yıllar içinde bir çok İstanbullu için şehir yaşamının ve “İstanbul’da olmanın” vazgeçilmez bir parçası haline gelen İKSV, 2019 baharının başında belki de tarihindeki en kapsayıcı projeye başladı; Alt Kat: Öğrenme ve Etkileşim Alanını kurdu.
Alt Kat, İKSV’nin Şişhane metro durağının karşısındaki Nejat Eczacıbaşı binasının tam anlamıyla alt katında bulunuyor. Uzun zamandır planlanan ve İstanbul Kalkınma Ajansı’nın katkılarıyla Mart 2019’da halka açılan Alt Kat; dezavantajlı gruplar, çocuklar, gençler ve engelliler için sanat atölyeleri, seminerler ve grup çalışmaları düzenliyor.
İKSV Alt Kat, her haftaya “Birlikte Güçlü Sesler Korosu” çalışması ile başlıyor. Bu çalışmada 7-16 yaş arası işitme ve görme engelli çocukları bir araya getiriyor. Atölyedeki çocukların bir kısmı Zeynep Eren Kovankaya eşliğinde şarkıları seslendirirken, diğerleri işaret dili ile şarkılara eşlik ediyor. Haziran’da gerçekleşecek olan İstanbul Müzik Festivali’nin “Human Requiem” konserinin ön performansını yapacak olan koroyla festival takipçileri ücretsiz olarak buluşabilecek.
Hafta, Salı günleri Volkan Aslan eğitmenliğinde gerçekleşen Çocuklar ve Gençler Sanatçılarla Üretiyor atölyesi ile devam ediyor. Çevre liselerde okuyan 14-18 yaş arası öğrencilerin katıldığı bu interaktif çalışmada gençler sanatçıların üretim aşamalarını, hayal gücü bazlı çalışma pratiklerini ve farklı ifade biçimlerini öğreniyorlar. 12 hafta süren atölyede gençler, hem her hafta Alt Kat’a gelerek belirli egzersizler yapıyor, hem de programın sağladığı kamerayla günlük hayatlarında öğrendiklerini kayda alıyorlar. Benim katıldığım haftadaki çalışmada 20 lise öğrencisi atölye egzersizlerinde birbirlerinin çizimlerini tamamladılar. Öğrenciler, birbirlerinin resimleri üzerine çizim yaparken eğitmenin “değiştirebilirsiniz” direktifi ile kağıdı yanlarındaki arkadaşlarına geçirdiler. Dönüşümlü olarak birbirilerinin resimlerini tamamladıktan sonra gençler kolektif olarak ürettikleri eserleri yorumladılar. Böylece toplu bir şekilde üretilen soyut eserleri kendi algılarının süzgecinden geçirip yorumlamayı öğreniyorlar.
İKSV Alt Kat’ın Çarşamba etkinliği film gösterimleri. 4-8 yaş arası çocuklar için her hafta animasyon gösterimi 17 Nisan’da başlıyor. Perşembe günleri ise caz atölyelerine ayrılmış. İKSV bu atölyenin hazırlanması için Türkiyeli müzisyenlere açık çağrı yapmış. Süreci başarı ile tamamlayan müzisyenler, sosyal katılımcılık üzerine uzmanlaşmış sanat direktörlerinin düzenlediği ustalık sınıflarına katılıyorlar. Bu eğitmenler arasında PACE Çocuk Sanat Merkezi Kurucusu Barış Karayazgan ve İsveç merkezli ShareMusic & Performing Arts’ın Kurucusu Sophia Alexandersson var. Bu eğitimlere katılan müzisyenlerin Alt Kat için kendi düzenledikleri atölye çalışmaları yakın zamanda başlayacak. İstanbul Caz Festivali ve Boğaziçi Üniversitesi’nin desteğiyle hazırlanan bu atölye müzisyenleri dezavantajlı çocuklarla buluşturma imkanı sağlıyor.
Cuma günleri İKSV Alt Kat’da Açık Kitaplık günü. Alt Kat alanının sol kısmında 3-15 yaş arası için kapsamlı bir kitaplık bulunuyor. Çocuklar, Cuma günleri alana gelip okuma yapabiliyor ve sınırsız bir şekilde kitaplıktan yararlanabiliyor. Alt Kat, sene sonuna kadar çocuk kitaplığının kapasitesini 3 bin kitaba çıkarmak istiyor.
Haftanın son çalışma gününde İKSV Alt Kat’ta İstanbul Masalları Yazım ve Anlatım Atölyesi düzenleniyor. 12 hafta boyunca sürecek bu atölyede 7-12 yaş arası çocuklar farklı ifade biçimlerini keşfedip kendi masallarını oluşturuyorlar. 7-9 yaş arası çocuklar masallarını çizerek, 10-12 yaş arası çocuklar ise yazarak paylaşıyorlar. Çocukların yarattığı masallar, her yıl Kasım ayında gerçekleşen İstanbul Tiyatro Festivali sırasında düzenlenecek “Masal Sahnesi” etkinliğiyle sergilenecek.
İKSV Alt Kat alanının yöneticisi Elif Obdan Gürkan, ana hedef kitlesine ulaşmak için hazırlık süresince çevre mahallelerdeki devlet okullarına, Parıltı Derneği gibi dezavantajlı çocuklar için çalışan kurumlara ve kültür sanata erişimi kısıtlı grupların yaşam alanlarına ziyaretler düzenlediklerini söylüyor. Bu ziyaretlerden anlaşılan o ki, İKSV Alt Kat’ın hedefi sadece doğal olarak ulaştığı kitlelerin çocuklarını eğitmek değil aynı zamanda “İKSV’yi yeni yeni tanıyan” grupların ilgisini çekmek. Boğaziçi Üniversitesi akademisyenlerinden pedagoji ve çocuk eğitimi alanında destek alan Alt Kat, her projesini ücretsiz ve katılmak isteyen herkese açık bir şekilde tasarlıyor.
İKSV Alt Kat sanat alanlarında var olmak isteyen her çocuğa gerekli olan erişebilir, saydam ve açık bir çalışma alanı yaratıyor. İKSV bu atılımıyla gelecek nesillerdeki takipçi kitlesini ve çalışma arkadaşlarını şimdiden yaratmayı hedefliyor. İKSV etkinlikleri bu güne kadar 10 milyon izleyiciye ulaşmış. İKSV’nin her yıl düzenlediği etkinlik serisine yaklaşık 4 milyon İstanbullu aktif olarak katılıyor. Alt Kat, bu etkinliklere erişimi kısıtlı grupların da Türkiye’nin en büyük kültür sanat kurumunun çalışmalarından faydalanmasını sağlıyor. Bu alan, İstanbul gibi nüfusu her an çeşitlenen ve büyüyen bir şehrin gelecek nesillerinin sanatseverlerini oluşturmak üzere tepeden inme projeler değil taban etkisi yaratacak kapsayıcı atölyeler geliştiriyor. Atölyelerin geliştirilme sürecinden uygulanmasına kadar, Türkiye’nin sanat dünyasına yeni isimler ve ifade biçimleri katmayı hedefliyor.
İKSV, Alt Kat atılımı ile bir kez daha “çoklanmaya değer” bir proje ortaya koyuyor. Günümüzde artan sosyokültürel eşitsizliklerin giderilmesi için, Alt Kat prensibi ile ilerleyen, köklü kültür sanat kurumlarının “elitist” kabuğunu kırmasını sağlayan ve sanatın toplumun bütün kılcal damarlarına nüfuz etmesi için çalışan “etkileşim alanlarının” yaratılması büyük önem arz ediyor.