Son dönemin en popüler konularından biri Fintech’ler. Fintech’lerden bahsederken regülasyondan bahsetmesek olmaz. Acaba Fintech’lerin teknolojiyi kullanarak yenilik yaratması mı regülatörleri yeni düzenlemeler yapmaya itiyor, yoksa regülatörler piyasanın önünde giderek piyasanın önünü mü açıyor?
Buna cevap vermek için biraz geriye gidelim. Geçmişte teknoloji bu kadar hızlı ilerlemiyordu, o yüzden bu kadar hızlı değişiklik görmüyorduk. Büyük regülasyonlar ancak büyük krizler sonrası oluyordu. Enron krizi, .com krizi, 2008 finansal krizi düzenleyicileri değişiklik yapmaya iten gelişmelerdi. Özellikle 2008’den sonra finansal inovasyon, finansal regülasyonun önüne geçti.
Bugüne geldiğimizde ise tamamen teknolojik yenilikler ön planda. Akıllı telefonlar, 5G, blokzincir, kripto paralar, akıllı sözleşmeler, merkeziyetsizlik, yapay zekâ ve diğer gelişmeler o kadar hızlandı ki düzenleyici olmak da zorlaştı. Buna bir de BREXIT, pandemi ile dijitalleşmenin hızlanması ve evde oturan genç neslin finansal piyasalara ilgi duymasını eklerseniz, eskiden belki de sıkıcı olan bir meslek şu anda tüm dünyanın gözdesi bir meslek haline geldi diyebiliriz.
Eskiden daha yavaş, reaktif ve kontrollü olan düzenleyiciler şimdi daha proaktif, hızlı ve piyasanın önünü açan bir şekle dönüştü.
Ancak bir gerçeğin altını çizmek lazım. Fintech’leri ve düzenleyicileri özellikle hedefleri açısından birbirinden ayırmak lazım. Düzenleyiciler finansal istikrar ve tüketici haklarını korumanın, Fintech’ler ise yenilik ve kar etmenin peşinde.
Başarılı ülke örneklerinde Fintech’ler ve düzenleyiciler ortak amaçlar etrafında buluşabiliyorlar. Düzenleyici otorite hızlı, vizyoner ve piyasa dostu ise ülkenin kalkınmasında çok etkin olabiliyor. Eğer düzenleyiciler devlet nezdinde destek görüyorsa düzenleme konusunda da daha vizyoner olabiliyorlar. En başarılı örnek olarak İngiltere’deki Financial Conduct Authority gösterilebilir. FCA. Körfez bölgesinde ise BAE başı çekiyor.
Fintech sektöründeki regülasyonlar rekabeti olumlu veya olumsuz şekilde etkileyebiliyor
Piyasaya yeni girenlere karşı eşit olmayan yaklaşım var, ülkeler ve sektörler arasında farklar olabiliyor.
Big techlere karşı bankacılık veya Fintechlere karsı bankacılık son zamanlarda en çok tartışılan konulardan biri.
Bankacılık sektörü çok regüle iken aynı kısıtlamaların Fintech`lere veya Big Tech’lere uygulanmaması rekabette farklılaşmaya yol açabilir. Benzer şekilde, bir ülkedeki regülasyonlar gelişimi engeller nitelikte ise diğer ülkelerden geride kalması işten bile değil.
Körfez Bölgesindeki gelişmeler
Körfez bölgesinde ekonomik çeşitlendirme kapsamında Fintech’e önem verilmesi regülasyonun işini kolaylaştırıyor. Özellikle BAE ve Bahreyn Fintech Hub olma yolunda başı çekiyor ama Suudi Arabistan da atakta.
– Hükümetler inovasyonu geliştirmenin merkezi/lideri durumunda. Hükümet desteği BAE’nin ayrışmanın esas sebebi.
– Emirates Blockchain strategy 2021 (2018’de) tüm kamu işlemlerinin yüzde 50si blokzincirde
– E-payment
– National Artifical Intelligence strategy 2031.
– Yüz tanıma e-kyc’de kullanılacak
– ADGM ve DIFC Fintech hive sadece fintech firmaları için ekosistem kurdular
– BAE Merkez bankası ve Securities and Commodities authority (SCA) sektörü destekleyen politikaları uyguladılar. 2019’da MB Fintech ofisi kurdu.
– Uluslararası yeteneği çekmek istiyorlar
BAE, MENA (Ortadoğu ve Kuzey Afrika) Bölgesindeki Fintech startup`larının yüzde 46sina ev sahipliği ediyor.
En büyük pay ödemeler, transferler, expat nüfus yüzde 85 olunca ödenen maaşlar hemen kendi ülkesine gönderiliyor.
Fintech ile ilgili devlet destekli fonlar var; Abu Dhabi catalyst partners, Gahadan ventures fund, DIFC Fintech fund
Özellikle pandemi temassız ve nakitsiz döneme geçişi çok hızlandırdı. Nakitsiz toplum konseptinin yaygınlaşması öngörüldü.
Cashless Dubai çalışma grubu kuruldu.
Emirates digital wallet initiative başlatıldı.
Klip Mashreq bank 15 Banka, MB ; digital wallet uygulaması başlatıldı.
apple pay, google pay BAEde aktif olarak kullanılmakta.
Özel sektör ortaklıkları BAEde önplana çıkıyor. Bazı örnekler:
ADCB ve Plug and Play
Emirates NBD ve DIFC Fintech Hive
FAB ve Abu Dhabi Digital Authority
Citibank MENA Fintech Challenge
VISA DIFC Fintech Hive Startupbootcamp
Regulatory Sandbox yapılarının düzenleyiciler ve girişimler açısından önemli olduğu BAE örneğinde çok net görülüyor
Sandboxlar her iki taraf için de laboratuvar gibi deneme yapabileceğin bir alan. Gerçek veriyi vermeden uygulama yapabiliyorsun.
Fintech`lerin ürünlerini geliştirip test edebileceği kontrollü bir ortam.
Abu Dhabi’de Reglab 2016’da kuruldu. Abu Dhabi Global Markets; Financial services Regulatory Authority ile direkt bağlantı
Developing Financial services lisansı; 2 senelik coworking space, mentors,
MAS singapur’la bağlantı
Dubai’de Ocak 2017’de Fintech Hive. Innovation testing license 6-12 ay; DFSA ile ayrı
Özellikle Abu Dhabi kendini regülasyonun merkezi olarak konumlandırıyor.
Son günlerde Finansal düzenlemedeki güncel gelişmeler ve öne çıkan konuları sıralarsak
Açık bankacılık, LIBOR, KYC, AML, Digital onboarding, cryptocurrency, cybersecurity, data privacy
Big data, AI, Robotic process automation, API, Cloud computing, Biometrics, Distributed ledger technology,Fintechler; para transferi, cep telefonuyla çek bozdurulması, kredi başvurusunu cepten yapmak, crowdfunding, robo advisory en çok konuşulan konular.
RegTech alanının gelişimi, uyum ve regülasyon açısından önemi
Fintech çok kullanılan bir kelime olmasına rağmen Regtech daha az duyuyoruz. Ancak eminim ki önümüzdeki dönemde daha çok duyacağız. Özellikle teknolojinin hızlı ilerlemesiyle regülatörlerin teknolojinin hızına yetişme isteği birleşince Regtech alanı daha çok gelişecek.
Bu gelişmeler hız ve kolaylık açısından çok önemli. Regtech alt kalemleri olan Suptech (Supervision ) ve Comptech (Compliance) diğer duyacağımız alanlar.
Özellikle müşterini tanı KYC, kara para aklama AML konuları Regtech`lerin en aktif olduğu konular.
Yüz tanıma, digital onboarding regtech alanında en çok kullanılacak teknoloji ve alanlar olacak.
Körfez Bölgesi ve özellikle BAE ticaretin yanında teknoloji merkezi olma yolunda çalışıyor/ilerliyor. Hükûmet bu konuda vizyon koyup strateji planı hazırlayıp altını dolduruyor. Bu da hem bu bölgedeki hem de dünyadaki başarılı girişimcilerin ve yeteneklerin bölgeye gelmesine yol açıyor. Fintech girişimleri hem hükümetlerin hem de merkez bankaların ajandasının en başında
Prosesleri hızlandırmanın, modernleştirmenin öneminin farkındalar bu yüzden sandbox ve başka teşviklerle onlarla çalışmaya ve birlikte büyümeye çalışıyorlar.
Fintech en çok yatırımı alıyor; Fintech içinde payment ve remittance yüzde 45
Özellikle AI ve Blockchain hükümetlerin radarında
Uyum, risk ve denetim yazılımları; 2019 sonu itibariyle yüzde 4
ABD, Çin’le olan rekabetinde çipleri, 5G`yi ve yapay zekâyı on plana çıkaracağını belirtti. Tekno otokrasi yerine tekno demokratik ülke olmaya öncelik verecekler. Bu bölgede BAE’nin yaptığı da bu. Regülasyonlar ise bu bağlamda ayrı bir konu gibi gözükse de tam da teknolojinin ortasına oturuyor. Vizyoner olmak istiyorsan dengeli bir strateji önemli. Yani artık regülasyon veya regülatör geriden gelmek yerine, teknoloji ile beraber ve hatta teknolojinin önünde hareket ederse uluslararası rekabette bir ülkenin ön plana çıkmasına yol açacak.