Venture building’i (VB) sermaye, yetenek ve fikrin yönetilmesiyle kendi kendine çalışan otonom girişimler çıkaran melez bir çözüm olarak tanımlamak mümkün. Peki VB modelleri kaça ayrılıyor ve bir VB yapısı kurmak için nelere dikkat etmek gerekli?
İşte yanıtlar…
Pandemi sonrası şirketlerde inovasyonun ve dijitalleşmenin artan bir ihtiyaç haline gelmesiyle birlikte girişimcilik denemeleri de arttı. Çoğunlukla kurum içi girişimcilik programları, bazen de kurumsal girişim sermayesi formatında yapılan inovasyon faaliyetleri sırasında ise bazı sorunlar yaşanabiliyor.
Kurum içi girişimcilik programlarında ihtiyaç olan veya inovasyon stratejisiyle paralel yenilikçi fikrin bulunamaması ya da çok az sayıda üretilmesi, fikirleri hayata geçirecek yetkinlik ve insan kaynağının olmaması önemli sorunlar.
Öte yandan çalışanların günlük iş rutininde programın gerekliliklerini yerine getirmekte zorlanması; kurumsal girişim sermayesi tarafındaysa yapılan yatırımın başarıya ulaşmasında girişimciye bağlılığın yüksek olması, kurum ve girişim arasında stratejik uyuşmazlıklar yaşanması gibi faktörler yüzünden şirketler artık venture building (VB) modeline yönelmeye başladı.
Fikir aşamasından şirketleşmeye uzanan süreçte birçok önde gelen şirketin tercihi olan VB’yi sermaye, yetenek ve fikrin yönetilmesiyle kendi kendine çalışan otonom girişimler çıkaran melez bir çözüm olarak tanımlamak mümkün.
Girişim üretme üzerine olan bu model için literatürde “girişim stüdyosu”, “girişim fabrikası” ve “fikir stüdyosu” gibi farklı tanımlamalar da yapılıyor.
VB YAPILARI
insan kaynağı, sermaye ve fikir bileşenlerinin bir araya gelerek oluşturduğu farklı yapılar mevcut. VB modelleri; fikri içeride arayanlar veya fikri dışarıda arayanlar, insan kaynağı vermeye odaklananlar ve daha çok fon vermeye odaklanan yapılar olarak farklı kategorilere ayrılıyor.
Saf (Pure) VB modelinde fikir üretimi içeride yapılır, ihtiyaç duyulan yetenekler ya organizasyondan sağlanır ya da istihdam edilir. Finansal destek sağlanır ancak limitlidir. Diğer VB türlerine göre daha fazla finansmanla kurulur.
Örnek olarak internet ve teknoloji şirketlerine yatırım yapan ve portföyündeki girişimlerin ölçeklenmesini sağlayan Rocket Internet verilebilir.
Girişim sermayesi karakterli VB’de fikirler dışarıda aranır ve ayni desteklerden daha çok finansal destekte bulunulur. İnsan kaynağı desteği minimum seviyededir. Girişimci takım; fikri, emeği ve koyduğu para oranında hisse alır. Bu tür VB’ler belirli birkaç sektörde uzmanlaşır.
Örnek olarak Atlanticlabs dijital sağlık, makine öğrenmesi, mobilite ve endüstriyel çözümler alanına odaklanıyor. Inkübasyon karakterli VB’de fikirler dışarıda aranır; insan kaynağına ve ayni desteklere fonlamadan daha çok odaklanılır.
Sermaye desteği az ya da hiç yoktur. Girişimciye daha fazla sorumluluk verilir. Destek süresi diğer VB’lere göre daha kısadır. Örnek olarak pazaryeri girişimlerine ağırlık veren, 30 girişime yatırımı ve 1 başarılı çıkışı olan Nexea verilebilir.
VBaaS, başka şirketlerin fikirleri için girişim gibi çalışacak yapıyı kurar. Sektörel ve teknik bilgi birikimi yüksektir. Takım kurma, proje yönetimi VB şirketindedir ve maddi kaynağı projeyi yapmak isteyen kurum sağlar.
Proje tamamlandığında ise ürün/ hizmeti müşterisi olan şirkete teslim eder. Örnek olarak verilecek BCG Digital Ventures, şimdiye kadar 1.000’in üzerinde çalışanıyla 250’den fazla inovasyon girişimi denemesi gerçekleştirerek 100’den fazla girişim oluşturdu.
TÜRKİYE’DEKİ ÖRNEKLER
Türkiye’de ise farklı VB türlerinde örnekler mevcut. Softtech Teknoloji şirketinin kurduğu Softtech Ventures, inkübasyon karakterli VB modeline, Fibabanka’nın hayata geçirdiği yatırım ve teknoloji girişimi Finberg, kurucu şirket karakterli VB’ye, strateji ve danışmanlık şirketi Core Strateji’nin kurumlarda SWAT ekiplerle yeni kurumsal girişimler geliştirmesi ve hayata geçirmesi VBaaS’a örnek olarak verilebilir.
Hem Türkiye’de hem dünya genelinde VB modellerinin çeşitleneceği ve çoğalacağı kanaatindeyim. Ancak etkin bir VB yapısı kurmak için bazı hususlara da dikkat edilmeli:
■ Yatırım tezi oluşturmak: Kime, neye, nasıl yatırım yapılacak?
■ Hangi yeteneklere ihtiyaç duyulacak?
■ Ne tür destekler (back office veya ayni destekler) verilecek?
■ Fikir havuzu oluşturmak: Fikir, içeride mi dışarıda mı aranacak?
■ Fikirleri ve projeleri şeffaf ve objektif bir şekilde değerlendirmek için skor kartı oluşturmak: Projelerde hem takım hem üst yönetim tarafından kolay takip için net, şeffaf metrikler belirlemek.
■ Portföy mantığını benimsemek: Odak alanlara ve stratejik hedeflere uygun olacak şekilde birçok projeyi aynı anda yürütürken devam, pivot veya durdur kararlarını verebilmek.
■ Ödüllendirme mekanizmasını kurgulamak:
Bu bileşenleri verimli bir şekilde oturtabilen ve kendi ihtiyaçlarına göre uygun bir VB modeli kurgulayabilen yöneticiler, geleceğin iş modellerini daha kolay ve kısıtlama olmadan keşfedebilir.
Bu yazı alıntıdır.