Tarihin başından beri insanlığın değişmeyen çevre sorunu, çöplerin nasıl yönetileceği olmuştur. 16.yy.a kadar her türlü çöp (!) sokağa atılıyor, insanların sık hastalanarak kısa yaşamalarına sebep oluyordu. Modernleşmenin getirdiği şehir yaşamıyla çöp yönetimi de yöneticilerin iş planına girdi. Osmanlı’nın ilk belediyesi Beyoğlu, çöp yönetimi tüzüğü çıkaran ilk yerel yönetim oldu.
Milenyumun başından beri çöplerin geri dönüştürülmesi ve enerji üretiminin kullanılmasıyla eş zamanlı olarak entegre sistemli çöp kutusu tasarımları üredi. Bunlardan önde gelen üç tanesi aynı anda birden fazla çevre sorununu cevap veriyor:
İlk örnek eCan. Brooklyn’de kurulan bu şirket, çöp toplamayı oyunlaştırmaya çalışıyor. Çöp atan kişiler doğru davranışlarından dolayı, kritoparayla ödüllendiriyor. Çöp kutusunun üzerine yerleştirilmiş infrared sensörler çöp atan kişiyi fark edip tanımlayabiliyor. Attığınız şeyin de barkodunu okutursanız, çöp kutusu atılan materyallin geri dönüşüm içine bağlı olarak sizi ödüllendiriyor. Her attığınız çöp için “Emral” kazanıyorsunuz. Daha sonra Emrallerinizi bulunduğunuz mahalledeki dükkanlardan alışveriş yaparken kullanabiliyorsunuz. Böylece çevrenizi temiz tuttuğunuz için topluluğunuz tarafından ödüllendirilmiş oluyorsunuz. “Emral” Auriti uygulaması üzerinden üretiliyor ve yönetiliyor. Çöp kutusunun fiyatıysa $380.
İkinci akıllı çöp kutusu örneği BigBelly. Massachusetts merkezli bir şirket olan BigBelly 2003’ten beri üst düzey tasarımı sayesinde karbon salınımını azaltırken para kazandırıyor. BigBelly’in üstünde bulunan güneş enerjisi panelleri içindeki çöpün öğütülmesine ve kutunun daha fazla çöp almasını sağlıyor. Kutu tamamen dolduğunda wireless teknolojisiyle çöp toplayıcılara sinyal veriyor. Böylece toplayıcıların her gün manuel olarak gidip kutuları kontrol etmesine gerek kalmıyor. Çöp toplayıcılar her gün trafiğe çıkıp karbon üretmemiş oluyor. Bunun yanı sıra BigBelly “iç hazım” için gerekli olan enerjinin tamamını güneşten alıyor. Tamamen kendini idare edebiliyor ve güncellemeye 2 yılda bir ihtiyaç duruyor. BigBelly’i kullanan belediyeler bu teknoloji sayesinde milyonlarca dolar tasarruf ettiklerini söylüyorlar. Yenilenebilir güneş enerjisi ve nesnelerin interneti teknolojilerini birleştiren bu tasarımın tane fiyatı ise $4000. Şu anda 50 ülkede hizmet veren BigBelly’nin çöp kutusunun yanı sıra başka akıllı şehir çözümleri de bulunuyor.
Son ve en hayvan dostu örnek ise Türk şirketi Pugedon. 2014 yılında Adapazarı’nda kurulan Pugedon atılan çöpleri yerinde ayrıştırarak sokak hayvanlarını gıda atıklarıyla besleyebiliyor. Şu anda 17 ülkede hizmet veren Pugedon, sokak hayvanlarının durumu hakkında farkındalık yaratmak için eş zamanlı sosyal yardım projeleri de yürütüyor. Hedefi atılan atıkları doğru kullanarak sokakta aç hayvan kalmamasını sağlamak. Bu hedef doğrultusunda da tasarımı son derece kullanışlı bir kutu üretmişler. Pugedon bütün çevre ülkelere ve Latin Amerika’ya kutuları satıyor.
Çevre etkisi en yüksek girişimler, her gün kullanılan servislerin ve ürünlerin geliştirenler oluyor. Sokaktaki çöp kutuları çoğumuzun fark etmediği, fark etse bile incelemediği ürünler. eCan, BigBelly ve Pugedon çöp kutularını tekrarda düşünerek bir den fazla olumlu sonuç doğurmuş hem tasarruf ettiren hem de çevreye zarar vermeyen akıllı çözümler.