Konu: Verinin açık bir lisans ile işlenebilir, kullanılabilir, üçüncü kişiler tarafından üzerinde değişiklikler ve testler yapılabilir olması anlamına gelen açık veri konseptinin gündelik hayatımızdaki uygulamaları nelerdir? Etkilerini nerelerde yoğun olarak görüyoruz?
Uygulamalar:
Açık veri temel olarak kamu verisi odağında geliştirilen uygulamalar ile günümüzde Avrupada; İngiltere başta olmak üzere birçok bölgede hayatı kolaylaştırıyor. Günümüzde özellikle kamu ve akademinin yaptığı çalışmalara özel sektörün de entegre olmaya başlamasıyla öne çıkan açık verinin temel uygulama alanlarına şöyle bir bakış atabiliriz.
- Uçuş Verisi Uygulamaları
Geçtiğimiz on yılda hava trafiğini düzenleyen kamu kuruluşlarının, havayollarının uçuş ve radar verilerini açık hale getirmesiyle; uçuş zamanlamaları, gecikmeler, ertelemeler, iptaller gibi durumlar tüm kullanıcılar tarafından kullanılıyor; planlanan uçuşlar için rezervasyon, iptal gibi operasyonlar kullanıcılar tarafından yönetilebilir hale geliyor. - Enerji Sektörü Uygulamaları
İngiltere ve Amerika’da açık veri, enerji sektöründe de gün geçtikçe artan yenilikçi uygulamaların temelini oluşturuyor. Yenilebilir enerji kaynaklarının haritalandığı, temiz enerji dolum istasyonlarının araçlar ve kullanıcıları için navigasyon üzerine aktarıldığı ve verileri Enerji Bakanlığı, Ulusal Yenilenebilir Enerji Laboratuvarı gibi kurumlar tarafından sağlanan uygulamaların yoğun olarak kullanıldığını görüyoruz (Clean Power Finance, Alternative Fuel Stations). - Tarım Uygulamaları
Üretim, verimlilik, akıllı tarım uygulamaları gibi alanlarda çiftçilere ve tarım alanında faaliyet gösteren profesyonellere veri sağlamayı amaçlayan açık veri tabanlı tarım uygulamaları özellikle öneri ve optimizasyon sistemleri alanında yoğun olarak kullanılıyor. Tarım zararlılarıyla mücadele, ürünlerin dağıtım ve pazara ulaştırılmasını amaçlayan tedarik zinciri uygulamaları da yine tarım alanında açık verinin temel kullanım alanlarının başında geliyor. MIT Media Lab tarafından hayata geçirilen OpenAg projesi bu projelerden biri. Gıda merkezleri ve yerel gıda üretim alanlarında teknoloji temelli bir gıda ekosistemi kurmayı amaçlayan projenin temel özelliği; uygun gıdayı uygun yerde üretmek ve bu sayede ulaşım giderleri, karbon salınımı, sağlıklı gıdaya erişim gibi birçok alanda çözümler yaratmayı öncülemesidir. Ayrıca “Climate Corporation” da bu alandaki uygulamalardan. Özellikle Amerika’da hava ve iklim ile ilgili neredeyse tüm kamu kurumları ve otoritelerden toplanan verilerin çiftçiler için tavsiye ve optimizasyon uygulaması olarak kullanılmasını amaçlayan uygulama iyi bir açık veri uygulaması olarak ele alınabilir. - Atık Yönetimi Uygulamaları
Ülkemizde de güzel bir örneği olan ve Belediyelerin (Kamu) sağladığı ve izin verdiği veriler üzerinden efektif bir atık toplama çözümü yaratan Evreka’nın da uygulamalardan biri olan atık yönetimi uygulaması, açık veri tabanlı toplumsal uygulamaların en yaygın olarından biri. Dünyada da vatandaşların, belediyelerin ve atık yönetim şirketlerinin entegre olarak kullandığı ve yüz binlerce alan için atık yönetiminin efektif bir biçimde yapılmasını sağlayan ReCollect gibi birçok uygulama var. - Teknoloji / Araştırma
Açık Veri teknolojisinin yeni fakat yoğun olarak kullanıldığı alanlardan ve uygulamalardan önemli bir kısmı da teknoloji ve araştırma alanında kümelenmiştir. Özellikle blockchain, yapay zeka ve büyük veri gibi teknolojilerin yaygın kullanıma kavuşmasıyla açık verinin de önemi artmıştır. Blockchain ve Açık Veri adem-i merkeziyetçilik prensibi açısından örtüşme noktalarına sahiptir. Ayrıca güvenlik ve veri dağıtımındaki örgütsel ve varlıksal sınırların üstesinden gelmek açısından Blockchain açık veriye oldukça ciddi katkılar sunabilir. Bu alana baktığımızda veriler, raporlar için araştırma motorları, blockchain tabanlı veri seti pazar yerleri, IOT sensörlerin ürettiği verilerin işlendiği platformlar ve bu verilerin açık halde kullanılması gibi uygulamalar bu başlık altında incelenebilir. - Akıllı Şehirler / Şehir Yaşamı
Özellikle ulaşım, etkinlik, rekreasyon gibi şehir sakinlerinin efektif ve verimli yaşamına ilişkin uygulamalar temelde açık veri konseptinin en basit ve yaygın ve uygulamalarından biridir. CityMapper gibi şehrin tüm entegre ulaşım ağlarının optimize bir biçimde kullanıcılara sunulduğu, Google Harita servisi başta olmak üzere navigasyon uygulamaları başlıca açık veri temelli şehir uygulamalarındandır. Kullanıcıların kamu yerine veri sağlayıcı olduğu ve bir öneri sistemi olarak çalışan uygulamalar ve vatandaşların kamuya şehrin sorunlarını iletebileceği şikayet ağlarının bazıları açık veri prensibiyle çalışır. Ülkemizde de özellikle yakın zamanda Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin böyle bir uygulamayı taşradaki efektif sorun çözümü için ele alacağını biliyoruz.
Özet ve Sonuç: Yukarıda bahsettiğimiz alanlar başta olmak üzere bugün hayatımızda birçok noktada açık veri prensibinden hareketle geliştirilen kamu servisleri ve sektörel uygulamalar bulunmaktadır. Özellikle akademik düzlemde yeni uygulamalar ve modeller geliştirilmektedir. Bunlara ek olarak ekonomi ve finans, eğitim, doğal kaynaklar ve çevre, kimya gibi alanları da başlıca uygulama alanları arasında yerini alıyor.
Öngörü: Yakın gelecekte akademi ve kamu verilerinin Türkiye’nin de aralarında bulunduğu birçok ülkede açık hale geleceğini ve “Open Data Barometer” tarafından değerlendirmeye alınan ülke sayısının artacağını rahatlıkla öngörebiliyoruz. Bu verilerin artışı yeni uygulama alanlarını da beraberinde getirecek. son 20 yıldır açık kaynak yazılımın aldığı yola ve kazandığı ivmeye baktığımızda benzer ve hatta daha güçlü bir çizgiyi açık veri konsepti ve uygulamalarında da göreceğimizi öngörmek zor değil.