“Hocam ben laptop stickerları tasarlayıp satmak istiyorum.” 2015 yılında Atılım Üniversitesi’nde 1601 girişimcilik eğitim programında öğrenci fikirlerini dinlerken ilk başta aklıma yatmayan bir fikirdi. Ardından fikrini kanıtlamak için ertesi hafta bastırdığı stickerları getirdiğinde dayanamadım ve Witcher temalı birkaç stickerı satın aldım. Eskiden dergilerden çıktığı için okul dönemlerinde her yere yapıştırılan bu stickerlar demek ki hala popülerdi. Peki genç girişimcinin bundan sonraki hedefi neresi ? Tabi ki web üzerinden satış. Evden satış yapanların veya bu tür ek gelir geliştirenlerin şartlar uygun olduğunda 30.000 TL`ye kadar vergi muafiyeti var.
Milyonlarca küçük üreticiler dijital araçlar için pazar olabilir mi ? 2010 yılında Ottawa merkezli Ruby on Rails meraklısı biri girişimci küçük üreticiler için bir araç geliştirdiğinde çok az risk sermayedarı işi cazip buluyordu. Mikro işletmeler gibi sürekliliği bu kadar belirsiz ev üreticileri ile kimse uğraşmak istemiyordu. Bu işletmelerin çoğu büyük e-ticaret platformlarının beklediği standartlara ve altyapılara sahip değildi. Mikro işletmelerin görünürlük yakalaması ve diğer büyük hacimli rakiplerle mücadele etmesi de çok zordu. Mikro işletmelerin hızlı satış yapmasını sağlayacak bir e-ticaret service (SaaS) firmasına yatırım yapmak başarı getirir mi ? Shopify bunun mümkün olacağını ispatladı.
“Şövalye`nin kılıcı, oduncunun baltası neyse yatırımcının değerlendirme notu odur.” Bessemer Venture Partners geçmiş dönemde yatırım yaptığı firmaların yatırımcı notlarını paylaşıma açtı. Yatırımcı değerlendirme notları, görüşme sonucunda kendi ortaklarına ardından partnerlerine sunduğu bir tür “fırsat dokümantasyonudur”. Shopify firmasıyla ilgili notlarını incelediğinizde bir yatırım değerlendirmesine ikinci elden ışık tutma fırsatı elde edebiliyorsunuz. Firma 2007 yılında kurulmuş. Görüşmeye başladıkları 2010 yılında bir sene içerisinde müşteri sayıları 5500 kişiden 10 000 kişiye fırlamış. Üyeler ortalama aylık hizmet için 45 USD ödüyorlar. MRR’ları o dönem senede %151 büyüyerek 438.000 dolara ulaşmış. (2020 ikinci çeyreğinde bu rakam 57 milyon dolar miktarına roketledi. Şu an Amazon.com`dan sonra en büyük 2. E-ticaret satış hacmine sahip) Mikro işletmelerin ve esnafın internet pazarlamasını keşfettikten sonra interneti bir satış kanalı ve platformu olarak kullanması bu büyümenin sürekleyici akımı olmuş.
Rekabet boyutunda incelediğimiz küçük işletmeleri hedefleyen birçok alternatif döneminde göze çarpıyormuş. Ödeme ve satış entegrasyonu yazılımları, WordPress eklentileri (magento veya türevlerini hepimiz hatırlarız) ilk havuz. Önerilen çözümler yazılım ve entegrasyon için kesinlikle temel yazılım bilgisi gerektiren çözümlerdi. Diğer alternatifler domain isimlerini önerdiği temel e-ticaret çözümleri gözüküyor. Bu tür paket e-ticaret programları ülkemizde de yaygınlaşmıştı. Temel ihtiyaçları karşılamasına rağmen eğer mikro işletme işleri büyütürse web sayfasını kesinlikle yenilemesi ve profesyonel bir yere getirmesi gerekiyordu. Bessemer Ventures bu ekibe yatırım yapmaya karar verdi. Çünkü Shopify stratejisi programlama gerektirmeden kurulum (ilk rakip havuzundan ayrışmak) ancak 60 küsür eklenti ile de büyüme süreci ihtiyaçlarında kolay özelleştirme sağlamak (ikinci havuzdan ayrışmak). Bu şekilde kendilerine sürdürülebilir ve benzersiz bir pozisyon yaratmayı başardılar. Yatırım aradıkları dönemde gelen müşterilerin %67’si word of mouth (duyum) ile geldiler. Güçlü ve kalıcı bir ürün olduğu o aşamada belliydi. Yatırım aldıklarında 25 milyon dolar pre-money değerleme belirlediler. Halka açık olan Shopify firmasının mevcut değerlemesi 111.44 milyar dolar.
Önümüzdeki dönemde daha çok insanın evden çalışacağını, artan vakitlerinde bazılarının daha çok ek işler geliştireceğini, birçok insanın ekonomik koşullar yüzünden bu tür üretim ve satışlara yöneleceğini düşünürsek küçük ekonominin daha çok büyüyebileceğini öngörebiliriz. Küçük ekonominin kalbini fethetmenin yollarını ararken Shopify’ın oyun planında öğrenebileceğimiz önemli noktalar var. No-code, low code çözümleri yaygınlaştırmak, kalıcı değer önerisi ile araç görevini başarı ile yerine getirip ek modül ve entegrasyonlar ile büyüme sürecinde platforma olan bağlılığı korumak önemli ve gözetmemiz gereken unsurlar olduğu ortaya çıkıyor.
Kodluyoruz ekibi ile yazın yürüttüğümüz SaaS`ta La Vista programında az önce bahsettiğimiz süreci geliştiriciler, proje yöneticileri, eğitmenler, gönüllülük, finans, spor, yayınevleri gibi alanlarda kolaylaştırmaya çalışan girişimler ile çalıştık. İş modelini keşfetme sürecinde ürünün işlevselliği ve ticarileşme potansiyeli kadar rekabet pozisyonunun bir o kadar önemli olduğunu Bessemer Ventures’ın paylaştığı yatırımcı notlarından anlamak mümkün.
Küçük ekonomiye baktığımızda sticker geliştiren birisini tek başına bir müşteri olarak görmenin zor olduğunun farkındayım. Ancak onun gibi on bin kişiyi daha hayal edebilirseniz daha büyük araziyi görmek mümkün. Kolay kurulum ve modülerliğin yanı sıra yakın sıra yapay zeka ve işbirliği sistemlerinin yaygınlaşmasını düşünürsek daha etkin koordinasyonun daha parçalı küçük işletmelerin işbirliği geliştirmesine olanak sağlayabilir.