Son dönemde popüler olan kurumlarda girişimcilik faaliyetlerinin sadece teknoloji, finans ve telekom sektörlerinde ön plana çıktığı düşünülüyor. Geçtiğimiz yıllarda bu doğruydu. Türk Telekom, Turkcell, İş Bankası, Albaraka Türk Katılım Bankası, Doğuş Teknoloji gibi şirketler kurum içinde ve kurum dışında pek çok program hayata geçirerek yeni iş fikirleri üretmek amacıyla girişimcilik faaliyetlerini yürütüyorlar. Ancak girişimcilik faaliyetlerinin özellikle son 3-4 yılda hiç beklemediğimiz hızla sanayi sektörüne de kaydığını görüyoruz. Ülkemizde sanayi alanında yer alan kurumları incelediğimizde rafineriden madeni yağa, otomotivden kimyaya farklı sektörlerde girişimciliğin aktif olarak kullanıldığı görülüyor.
Sanayi alanında yer alan kurumların genellikle 2017 yılında kurumsal girişimcilik faaliyetlerine başladıkları ve 2019 yılında ise hız kazandıkları görülüyor. Başlangıçta kurum içindeki girişimcilik çalışmaları ön plandayken son zamanlarda özellikle teknoloji gerektiren alanlarda girişimlerle iş birlikleri ön plana çıkıyor. Tüpraş, Brisa, Kastamonu Entegre, BASF, Doğuş Otomotiv, Opet Fuchs şirketlerinden ilgili fonksiyon liderleri ile sohbetlerimizden bütünsel girişimcilik faaliyetleri ve önemli uygulamalarından çıkardıklarımı aktaracağım.
Kurumsal Girişimcilik Faaliyetlerinde Stratejik Yaklaşım
Kurumlarda girişimcilik faaliyetlerinin yürütülmesindeki tek amaç sadece ticari projeler çıkartmak değil, aynı zamanda kurum içinde girişimcilik kültürünü yaygınlaştırmak ve iş yapış biçiminin değişmesini sağlamak. Diğer yandan genç çalışanların bağlılığını artırmak ve yeni gençleri şirkete çekmek amacıyla da girişimcilik aktiviteleri kullanılıyor.
Eskiden teknoloji ve insan kaynakları liderlerlerinin yönetimindeki girişimcilik ve inovasyon faaliyetlerinin artık üst yönetim tarafından sahiplenildiği ve kurum içinde inovasyon ve girişimcilik başlıklarında yeni kadroların oluştuğu görülüyor. Konuya gündelik bir aktivite yerine stratejik yaklaşmaya başlanarak açık inovasyon stratejisi belirleniyor. Bugünün ve yarının işlerine yönelik odak alanları netleştirilerek hangilerinin kurum içinde veya kurum dışından hangi iş birlikleri ile yapılacağına karar veriliyor.
Kurumsal girişimcilik stratejisi kapsamında Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşunun yatırım ve planlamadan sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Levent Zağra, Tüpraş’ın inovasyon ve girişimcilik çalışmalarının geçici bir yaklaşım olarak kalmadan sürdürülebilir büyümeyi ve sürekliliği destekleyici şekilde hem bugünün işleri için operasyonel mükemmeliyet sınırlarına erişmeyi hem de gelecek için doğru işe doğru zaman ve stratejiyle girmeyi amaçlayarak sürdürüldüğünü belirtmiştir.
Kastamonu Entegre İş Planlama ve İnovasyon Direktörü Hüseyin Güler ise fikri denklik, empati ve kolektif zeka ilkeleri etrafında şekillendirdikleri inovasyon yaklaşımında; somut bir ihtiyaç ile doğrudan bağlantılı konularda fark yaratan çözümler geliştirmek, değer zincirindeki global trendleri hızlı anlamlandırarak değer yaratan yenilikler yapmak ve yeni yetkinlikler kazanarak, yeni iş modelleri geliştirmek üzere üçlü bir amaç seti olduğunun altını çizmiştir.
Brisa CIO Tekin Gülşen açık inovasyon stratejisinde hem kurum içi hem kurum dışı startup iş birlikleriyle, tedarikten üretime, satıştan satış sonrası hizmetlere kadar her alanda yenilikleri hayata geçirmek ve ülkemizdeki yerel girişimcileri desteklemek amacıyla uygun ortamlar oluşturmayı hedeflediklerini belirtmiştir. Opet Fuchs İnovasyon ve Teknoloji Müdürü Ceyhan Güner ise şirketlerin mevcut iş modellerinin nasıl etkilenebileceklerini kestiremediklerini ve bu belirsizliğin farkındalığını yaşayan çok az sayıda şirket ile birlikte inovasyon ve girişimciliği öncelikleri arasına alarak kurumsal girişimcilik faaliyetlerini başlattıklarını belirtmiştir.
Önemli kimya şirketleri arasında yer alan BASF’nin İnovasyon Merkezi ve Pazar Geliştirme Direktörü Mübahat Akın ise 150 yılı aşkın süredir gücünü inovasyondan alan bir şirket olarak şirket değerleri arasında yer alan “girişimci ruha sahip olma”nın inovasyonun hayata geçmesi için çok önemli bir yere sahip olduğunun altını çizmiştir.
Kurum içi Girişimcilik
İş birimlerinin mevcut ihtiyaçlarına çözüm bulmak, gelecek için yeni iş fırsatları yaratmak, bu fırsatları hayata geçirmek ve kurum içinde kolektif çalışmayı tetikleyerek kurum kültürünü dönüştürmek amacıyla şirketlerde kurum içi girişimcilik programları yürütülüyor. Bir döngüde 6-7 projenin yürütüldüğü kurum içi girişimcilik programları genellikle senede 1-2 kez yürütülmekte.
Farklı hedef kitlelere yeni gelir modeli yaratmayı hedefleyerek başlatılan kurum içi girişimcilik programlarında ticarileşen proje sayısı da artmakta. Bu kapsamda Doğuş Otomotiv Bayi ve Yeni İş Geliştirme Müdürü Mehmet Fatih Türker kurum içi girişimcilik programlarında başarının, bir fikrin neden olamayacağına değil, nasıl oldurulabileceğine odaklandıkları zaman geldiğini gördüklerini ve şirket içindeki ana motivasyonu bunun üzerine kurduklarını ifade etmiştir. 2017 yılından bu yana Doğuş Grup platformu INVENDO’nun desteğiyle kurum içi girişimcilik faaliyetleri kapsamında 8 iş fikri hayata geçirilmek üzere çalışmalara başlanmıştır.
Kastamonu Entegre şirketinde kurum içi girişimcilik programları 2018 yılında yürütülmeye başlanmış ve programlardan çıkan iki projeden birinde fatura kesmeye başlanmış ve ayrıca 2 projede marka tescili yapılmıştır. Tüpraş’ta 2020 yılında kurum içi girişimcilik programı kapsamında Modifiye Bitüm’ün (Asfalt karışım maddesi) ticarileşerek ürün yelpazesine eklenmiştir.
Girişimlerle İş Birlikleri
Kurumların girişimlerin esnek ve hızlı çalışma kültürlerini yakından tanıma fırsatı bulabildikleri girişimlerle iş birlikleri kurumun ihtiyacına göre yıl boyunca devam ettirilmektedir. Kurumlar girişimcilik ekosistemi ile entegrasyon çalışmaları kapsamında erken ve ileri aşama start-uplara ve girişimci adaylarına yönelik birçok etkinliğe katılarak, programlar düzenlemekte, iş birimlerini ilgili startuplarla buluşturmakta ve PoC ve demo çalışmaları yürütmektedir. Bu kapsamda 150’den fazla startup ile iletişim halinde olan Tüpraş girişimlerden ürün ve hizmet alarak müşterisi olmanın yanında, gelişimlerini desteklemek üzere PoC/demo çalışmaları yapıyor. Pandemi döneminde dahi 12 adet yerli/yabancı girişim ile PoC sürecine girdiler. Ayrıca kurumun mevcut faaliyetlerinde rekabet gücünü artırmak ve geleceğin işlerini yakından takip etmek amacıyla ABD ve Avrupa’daki yeni teknoloji şirketlerine yatırım yapmak üzere, Uluslararası Girişim Sermayesi Fonu olan Emerald Industrial Innovation Fund ile uzun süreli iş birliği anlaşması imzalamıştır.
Globalde faaliyet alanı içinde olmayan ancak kimya alanında müşterilerin ihtiyaçlarına hitap eden BASF New Business ise yenilikçi iş fırsatlarını yakalamak ve değerlendirmek üzere kurulduğunu belirtmiştir. Bunun yanı sıra satın alma ve “spin-off” yöntemi de uygulanmaktadır. Örneğin infrared algılama teknolojileri üreten Trinamix 3D şirketi gibi. Teknopark İstanbul’daki İnovasyon Merkezinde, birçok sektöre hizmet veren laboratuvarlarıyla girişimcilik ekosistemini desteklemek için fırsatlar sunmaktadır.
Türkiye lastik endüstrisi liderlerinden Brisa yaklaşık 10 kadar startup ile güçlü iş birliklerinin devam ettiğinin altını çizmiştir. Startup’lara mentor şapkası ile yaklaşarak karşılıklı fayda prensibine dayalı iş birliği programı yürüten Doğuş Otomotiv’de zaman kazancı ve verimlilik artışı sağladıkları e-imza girişimi ve saha ekip operasyonlarının dijital yönetimi için başka bir girişim ile verimli bir çalışma yürüttüklerini belirtmiştir.
Opet Fuchs ise Quantag şirketi ile optik sensörler ve kuantum parçacıklar vasıtasıyla sıvıların anlık izlenmesi alanında, ayrıca iki startup ile de kurum içi girişimcilerin projelerindeki kritik tahsilat sorunu ve müşteriye erişim konusunda iş birliği geliştirmişlerdir. Bunlardan da görüldüğü gibi belirtilen odak alanlarında iş birimlerinin ihtiyaçlarına göre yıl boyunca iş birlikleri arayışları devam etmektedir.
Örneklerden gördüğümüz üzere kurumsal girişimcilik faaliyetlerinin strateji oluşturma, bu kapsamda belirlenen odak alanlarına göre kurum içi girişimcilik faaliyetleri ve kurum dışında ilgili startup’ları tarama olarak organize şekilde yürütülmektedir.
Türkiye ekonomisinin bel kemiği olan sanayi alanının belirli şirketlerindeki girişimcilik ve inovasyon hareketlenmesi genele yayıldığı takdirde ekonomimizin ihtiyacı olan katma değeri yakalamamız mümkündür.
Bu yazı alıntıdır.