Global ekonominin temel yapı taşı haline gelen dijital dünya, yeni bir kavramı da yükselen güç haline getirmektedir. Teknolojik ilerleyişin ilk basamaklarından itibaren ortaya çıkan ve 2020 yılı itibari ile ekonominin ana gücünü temsil eden GİG, iş gücü piyasasının geleceğini şekillendiriyor. Daha basit ifadeler ile tanımlamak gerekirse bu kavram, ‘’kısa süreli ve serbest’’ anlayış ile çalışan bireylerden oluşan teknoloji kaynaklı bir ekonomiyi temsil ediyor. Hızla çoğalan, değişen ve dönüşen dijital platformlar, süreklilik gerektiren iş gücünü geride bırakmakta, ‘’tek seferlik’’ çalışmaları öne çıkarmaktadır. Bu konuyla ilgili ilk yazımızı 2019 yılı başında sizle paylaşmıştık.
Gig ekonomisinin yükselen gücü, çeşitli araştırmacı ve ekonomistler tarafından istatiksel olarak da incelenmektedir. BLS International şirketinin yaptığı çalışmaya göre, 2017’den bu yana gig ekonomisine katılım yüksek oranda artmıştır. Teknolojik yeniliklerin güç haline getirildiği bu serbest piyasadan hem bireysel çalışanlar hem de kuruluşlar yararlanmaktadır. Günden güne değer kazanan bu istihdam gücünden ABD bireysel çalışanlarının %36’sı yararlanmaktadır. Kurum ve kuruluşlarının ise %33 oranında bu piyasanın iş gücünü kullandığı bilinmektedir. İhtiyaca yönelik hızlı ve tek çözüm sunan bu hizmete duyulan ihtiyaç, global anlamda yükselişi hızlandırmaktadır.
2020 İtibariyle Gig Ekonomisiyle Var Olmuş İş Kolları
Serbest piyasaya dayalı kısa süreli iş kolları, geçmişte de ekonominin bir parçasıydı. Günümüzde odak noktası haline getirilerek yorumlanması ve çeşitli istatistiklerin ortaya konuluyor olmasının nedeni ise ‘’GİG’’ adı altında ekonominin ana merkezi olmaya doğru ilerliyor olmasıdır. Büyük bir hızla gelişen teknolojik platformlar, tüm mesafeleri azaltarak sınırları ortadan kaldırmakta, kendi içinde yeni bir ekonomi oluşturmaktadır. Milyonlarca kişinin yer aldığı ortak platformda, ilgi alanı ve yeteneğe göre hizmet alınıp verildiği bu yeni dünya, büyük bir endüstrinin de temelinin atılmasını sağlamıştır. BLS’nin çeşitli üniversitelerin desteği ile yürüttüğü çalışmalar da gig ekonomisinin, diğerini geri planda bıraktığını göstermektedir.
Bu değişen, gelişen ve yükselen ekonomi içerisinde hizmet sunan iş kolları ise oldukça geniş bir hizmet alanını kapsamaktadır. Bunlara belli başlı kategoriler halinde örnek verilebilir;
- Dijital pazarlamacılar
- Uber veya mobil uygulama taksi hizmeti sunan sürücüler
- Sanatçılar
- Fenomenler
- Yazarlar
- Editörler
- Web Site Uzmanları
- Sosyal Medya\Web Site\ Grafik Tasarım\Video-Fotoğraf Uzmanları
- Danışmanlar
- Avukatlar
- Diyetisyenler
- Çağrı hizmeti sunanlar
- Mevsimler İşçiler
- Öğrenciler
Hizmet sektörüne ait iş gücünün büyük bir kısmını elinde bulunduran bu ekonomik gücün ana noktası, bağımsız çalışma sistemine bağlı olmasıdır. Bazıları ikinci iş olarak bu hizmeti sunarken bazıları da hayatını bu sistem üzerine kurmaktadır
Gig ekonomisini oluşturan bağımsız çalışanlar, çalışma saati ve nedenine bağlı olarak birbirinden ayrılmaktadır. Haftada 15 saatten fazla çalışan bireyler ‘’tam zamanlı bağımsız çalışan’’ olarak kabul edilirler. Bu kişilerin genellikle ana geçim kaynağı, serbest olarak sundukları bu hizmettir ve işlerini gelecekte de sürdürmeyi planlamaktadırlar. Haftada 15 saatten az çalışan ‘’yarı zamanlı bağımsızlar’’ ise genellikle yetersiz buldukları ana geçim kaynağını desteklemek amacıyla bu işi yaparlar. Bazıları da hizmetlerine ihtiyaç duyulduğu ya da müsait oldukları nadir zamanlarda tek seferlik olarak çalışırlar. Bu kategoriler bağımsız çalışanların stillerine örnek oluşturmakla beraber tam anlamıyla onları temsil etmekten uzaktır.
Gig Ekonomisinin Yükselen Gücünü Kanıtlayan İstatistikler
- ABD’de 57 milyon civarı olan serbest çalışan sayısının yaklaşık 7 yıl içerisinde 86 milyona ulaşacağı söylenmektedir.
- Bağımsız çalışanların yaklaşık %44’ü bu piyasayı ana geçim kaynağı olarak kullanmaktadır.
- 18-34 yaş grubunda bulunan genç nüfusun %38’i bağımsız çalışan olarak hizmet sunmaktadır.
- %19 oranında bağımsız çalışan, ekstra gelir sağlamak ve günlük ihtiyaçları karşılamak amacıyla serbest piyasayı tercih etmektedir.
- BCG’nin sunduğu rapora göre gelişmekte olan ülkelerin %30’u gig ekonomisini kullanmaktadır.
- ABD iş gücünün gig ekonomisindeki payı 10,1’den 15,8’i geçecek boyuta ulaşmıştır.
- Bağımsız çalışanların %63’lük kısmı, dijital platformda bireysel olarak edindikleri müşteri kitlesinin herhangi bir işverenden daha güvenli olduğunu düşünmektedir.
Gig ekonomisinin yükselişini gösteren bu istatistikler, yüzlerce global kaynaktan yararlanarak arttırılabilir. Özellikle son yıllarda ekonomist ve pazarlama uzmanlarının ana araştırma konusu haline gelmekte, 2020 yılının ilk aylarından itibaren de birçok makale ve konferansın konusu olmaktadır. Bu önemi kazanmasının ana sebeplerinden biri de sunulan hizmeti alan ve veren kişinin eşit şekilde avantaj sağlıyor olmasıdır. İş veren hızlı ve pratik bir şekilde hizmet ihtiyacını karşılamakta, işi alan bağımsız çalışan ise kısa sürede ekonomik kazanç sağlamaktadır. Aynı zamanda teknoloji yardımı ile piyasada geniş bir kitleye ulaşılmakta, en yetenekliler ile çalışma fırsatı elde edilmektedir. Online platformlara yönelimin artması ve serbest iş gücünün de toplandığı bir nokta olması, başarı ve ‘’en iyi hizmet’’ rekabetini de tetiklemektedir.
Bu Ekonominin Gücünden Yararlanın
Günümüz dünyasının en önemli gerçeklerinden biri olan gig ekonomisi, bireylerin ana geçim kaynağını oluşturabilir ya da var olan gelirlerini ortalama %21 oranında arttırabilir. İhtiyaçların günden güne çoğalması ve iş sahasında rekabetin önem kazanması, bu artış oranını önemli kılmaktadır. Serbest meslek sahibi olarak gig ekonomisinin bir parçası olmak;
- Öğrenciler için ihtiyaçların giderilmesini kolaylaştırır, özerklik ve bağımsızlık duygusu kazandırır.
- Yan gelir kaynağı oluşturarak daha kolay geçim imkânı sunar.
- Kişisel yetenek ve başarının daha geniş bir platformda öne çıkarılmasını destekler. Daha geniş kitlelere ulaşmayı mümkün hale getirir.
- İşverene ve ihtiyaç duyulan maddi miktara daha hızlı ulaşmayı sağlar.
- Bireysel yetenek ve başarılar ile öne çıkmanızı sağlayarak sabit bir kitle oluşturur.
Riskli Yönlerini Bilin
Gig ekonomisini doğru bir şekilde değerlendirebilmek için, olumsuz yönlerinin de olumlu yönleri ile beraber analiz edilmesi gerekir. Sağlamış olduğu tüm avantajların yanı sıra işveren, çalışan ve yöneticiler için oluşturduğu tehlikeler de vardır. Kazandıkları esneklik ve özgürlüğün yanı sıra güvence problemi ile karşılaşan bağımsız çalışanların, sağlık ve sigorta masrafları giderilmemektedir. Özellikle birincil gelir kaynağını bu meslekten kazanan bağımsız çalışanların birikim yapmaları zorlaşmakta, ihtiyaç durumunda güvenceleri bulunmamaktadır. Vardiyaları doldurmak, geniş bir kitle arasından seçim yapabilmek ve ani gelişen iş gücü ihtiyacını karşılamak gibi birçok avantajı serbest çalışanlar ile kazanan iş veren, bütünlük ilkesinden uzaklaşabilmektedir. Şirketin çalışma ilkelerine yabancı bir serbest çalışan ile daha amatör hizmet tehlikesi ile karşı karşıya kalacaktır.
Olumlu ve olumsuz özellikleri ile beraber hızlı bir yükselişe devam eden gig ekonomisi, yöneticiler için de farklı politikalar geliştirmeyi gerekli kılmaktadır. Hizmet tanımlarının farkında olunmalı ve vergi gelirleri kontrol altında tutulmalıdır. Bu amaca yönelik yöneticiler lisans ve izin işlemlerini daha kolay hale getirerek yerel ve ekonomik bir tehditten de kurulmuş olacaklardır.
Referanslar: