Ekonomik iş birliği ve kalkınma örgütü (OECD) tarafından üç yıl periyotlar ile düzenlenen, 15 yaş grubu öğrencilerin bilgi ve yetkinlik seviyelerini ölçümleyen PISA (uluslararası öğrenci değerlendirme programı) sonuçları yayımlandı. 2015 yılındaki bir önceki çalışmaya göre gençler okuma, matematik ve bilim alanlarında gelişim gösterse de ülkemiz halen OECD ortalamasının altında.
Grafik: Dönem bazında Türkiye ve OECD ülke puan ortalamaları
Öğrenciler, değerlendirme esnasında verdikleri cevaplara göre 1’den 6’ya kadar farklı segmentlere dağıtılıyorlar ve en üst düzey 5 ve 6. Seviye olarak adlandırılıyor. Yapılan çalışmada ülkemizdeki öğrencilerin yalnızca küçük bir porsiyonu bir alanda yüksek seviyede başarı gösterebilmiştir.
| Seviyeler | Türkiye ve OECD | Matematik | Okuma | Bilim |
| 5 ve 6. Seviye | Türkiye | %5 | %3 | %2 |
| OECD Ortalaması | %11 | %9 | %7 | |
| 2. Seviye | Türkiye | %63 | %74 | %75 |
| OECD Ortalaması | %76 | %77 | %78 |
Kaynak: OECD
Tablo: 5. ve 6. seviyede (yüksek başarı gösteren) ve 2. seviyede bulunan (asgari başarı gösteren) öğrencilerin oranı
Sosyoekonomik göstergeler:
PISA sonuçlarına göre öğrencilerin sosyoekonomik durumu güçlü bir performans göstergesi olarak karşımıza çıkıyor.
Ülkemizde sosyoekonomik açıdan avantaja sahip olan öğrenciler, dezavantajlı kesime göre okuma alanında 76 puan daha fazla yapıyor. Bu oran OECD’de 89 olarak karşımıza çıkıyor.
Yönetim Ne diyor?
Sonuçlara göre, ülkemizde en az ve en çok başarılı öğrencilerin OECD ortalamasına göre daha yüksek bir oranda aynı okul veya bölgede kümelenmiş olduğu gözlemlenebiliyor.
Bu analiz ile paralel olarak, dezavantajlı olarak belirtilebilecek okulların yöneticileri avantajlı olan okulların yöneticilerine oranla daha fazla personel açığı beyan ettiği dikkat edilmesi gereken bir unsur olarak karşımıza çıkıyor.
Ülkemizde dezavantajlı okullarda okuyan yüksek başarılı öğrencilerin %5’i, avantajlı okulda okuyan yüksek başarılı öğrencilerin ise %2’si liseden sonra öğrenim hayatına devam edebileceğine inanmıyor.
PISA sonuçlarının belirttiği bir başka unsur da bir ülkede yapılan eğitim harcamalarının, o ülkenin PISA sonuçlarına etkisinin paralellik gösterdiğidir. Bu konuda analizimizi bir önceki yazımızda paylaşmıştık.
Kız öğrenciler yine önde ama meslek seçiminde potansiyellerinin farkında değiller.
Ülkemizdeki kız öğrencilerin, okuma alanında erkek öğrencilerden 25 puan daha ileride olduğu görülüyor (OECD ortalaması 30).
Bilim alanında ise kızlar, erkeklerin 7 puan önünde (OECD ortalaması 2) olarak raporlanmış durumda.
Eğitim sistemimiz fen bilimlerinin yoğun olduğu alanlarda çalışmak için kız öğrencileri cesaretlendirmekte eksik kalıyor. 5 ve 6. seviyede yer alan yüksek başarılı kız öğrencilerden mühendislik veya bilim ile ilgilenmek isteyen öğrencilerin oranı %20 (erkeklerde ise %33).
Mutluluk…
Ülkemizdeki öğrencilerin %44’ü hayatlarından mutlu olduğunu beyan ediyor (OECD ortalaması %67).
Öğrencilerin %66’sı başarısız olduklarında toplumun kendileri hakkındaki düşüncelerinden endişelendiğini belirtiyor (OECD ortalaması %56). Üst seviye başarı segmentinde kızların başarısız olma endişesi daha çok ön plana çıkıyor.
Çözüm?
2030 PISA Sıralamasında Neredeyiz? adlı yazımızda belirmiş olduğumuz çözüm, 2018 yılı için de geçerli.
PISA kıymetli bir ölçüt; ancak zaman aralığı çevik yaklaşımlar için çok uzun ve çok geleneksel. PISA sonuçlarını bir araç olarak alıp, 2023 Eğitim Vizyonu raporundaki aksiyonları hayata geçirmek ve bu stratejiyi halk ile paylaşacak olan öğretmenlerin eğitim serüvenine destek olmak gerekiyor. Başlangıç Noktası olarak bu konuda hazırladığımız rapor, 2023 Eğitim Vizyonunu ve stratejik olarak en önemli dağıtım kaynağı olan öğretmenlerimizi odak noktasına almıştır. Eğer ülke olarak çevik yaklaşımlara yönelemezsek PISA’nın ölçümlediği eğitim modelleri ile pratik dünya ihtiyaçları arasındaki mesafe gün geçtikçe açılır ve bu açığı kapatmak için daha çok efor, sermaye ve zaman harcamak durumunda kalırız. Katlandığımız fırsat maliyetinden bahsetmiyoruz bile.