Konu: Ağlar ve bileşenler arasındaki etkileşim serisinde sıradaki konu; tedarik zinciri. Büyük resmi çizmeye çalıştığım ilk yazımdan sonra, ağları biyoloji, insan zekâsı ve sanat özelinde incelemiştim. Bu yazıda ise bilginin demokratikleşmesi çerçevesinde tedarik zincirindeki paydaşların dijital dönüşümden nasıl etkileneceğiyle ilgili öngörüleri paylaşacağım. Ağlar ve gelişen teknolojiler hayatımıza girdikçe uçtan uca bir berraklaşma bizi bekliyor.
Asimetrik bilgiler mevcut: Tüketiciler ve yatırımcılar bir ürün veya hizmet satın aldıklarında veya yatırımcılar bir şirkete yatırım yaptığında, para alışverişi dâhil paydaşlarla ilgili mümkün olan en yüksek seviyede (nicel ve nitel) bilgiye sahip olmak istiyor. Fakat şu anda bu işlemleri sınırlı bilgilerle gerçekleştirebiliyoruz.
Bilgi eksikliğine örnekler: Bir teknoloji mağazasına gittiğimizde aldığımız bir ürünün tedarik zincirindeki firmalarla olan aktiviteleriyle ilgili bir fikrimiz neredeyse yok. Ürünün yapımında çalışan işçilerin hangi şartlarda çalıştırıldığını, firmanın doğaya ne kadar yararlı/zararlı olduğunu, üretici şirketin sahibinin kim olduğunu, tedarik zincirindeki aracıların diğer müşterileri arasında topluma zararlı bir şirket olup olmadığını bilmiyoruz. Tamamını bir ağ kabul edip merkeze de iletişimde olduğumuz firmayı koyarsak, ağın geri kalanı bizim için ciddi anlamda bulanık.
Yatırımcı tarafında da durum benzer: Moody’s’in kredi derecelendirme kuruluşu tarafından yapılan bir ankete göre veri eksikliği, ESG analizinin kredi riskine dâhil edilmesi sırasında karşılaşılan en büyük engel.
Çiftçi örneği: Bir marketten bir yiyecek satın alırken, üretim aşamasında ne kadar böcek ilacı kullandığını veya ne kadar su kullandığını görebilmemiz gerekiyor. Bu bilgiler sağlığımızı koruyabilmemiz için kritik önem taşıyor.
Günümüzün giderek artan talepleri: 2010’ların son ayına girdiğimizde artık tüketiciler ve yatırımcılar, küresel tedarik zincirlerinin ardındaki ağların her bir bileşeni hakkında daha fazla şeffaflık talep ediyor. Yakın zamanda bu bağlantıları net ve izlenebilir şekilde ortaya koyan, belki de blockchain teknolojisinin de içinde olduğu uygulamalar yaygınlaşacak. Bu uygulamalar ağların tümünü güvenli ve açık bir şekilde görmemizi sağlayacak.